Oğuz ÇETİNOĞLU

Ekonomist, Araştırmacı-Yazar

ocetinoglu1@gmail.com

Türklüğün Büyük Şehidi Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey

Yozgat’ın Boğazlıyan ilçesinde kaymakam iken, Türk Ordusu’nu arkadan vuran Ermeniler hakkında, hükümet sevk ve iskân kararı almıştı. Kemal Bey, kendisine verilen vazife gereği, bu kararı uyguladı. Mütâreke yıllarında Ermenilerin kışkırtması ile İngilizler, Kemal Bey’in mahkemeye çıkartılmasını istediler. Dâmât Ferid Paşa hükümeti, İngilizlerin baskısına boyun eğerek mahkemeye baskı yaptı. Kürt Mustafa Paşa başkanlığındaki mahkeme idam kararı verdi. 10 Nisan 1919 tarihinde Beyazıd Meydanı’nda infaz edildi. İdam sehpasında Kemal Bey’in son sözleri: ‘Ne yaptıysam vatanım, milletim için yaptım. Yaşasın vatan!’ Oldu. 

 

Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi, şehit kaymakamın: ‘Çocuklarımı Türk Milleti’ne emânet ediyorum.’  Sözüne uygun olarak eş ve çocuklarına şehit aylığı bağladı.

 

Millî şehidimiz Kemal Bey, Devlet hizmetinde bir ömür tüketmiş olan emekli gümrük müdürü Ârif Beyin oğlu olarak 1885 yılında Beyrut’ta dünyaya geldi. Antalya ve İzmir liselerinde okuduktan sonra Mülkiye Mektebi olarak anılan Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni 1908 yılında pekiyi derece ile bitirdi. Beyrut ve Cezayir Büyükelçiliklerindeki görevlerinden sonra Toyran, Gebze ve Karamürsel kaymakamlıkları yaptı.  Son görevi Yozgat’ın Boğazlıyan ilçesi kaymakamlığı idi. Bu sebeple Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Beğ olarak anılır. Aynı zamanda mutasarrıf vekili idi. Bu görevi O’nun, yakın bir gelecekte valiliğe terfi ettirileceğinin işâreti olarak kabul edilir. 

 

Osmanlı – Rus Harbinde,  Ruslara yardım maksadıyla Türk askerini arkadan vuran Ermenilerin  bölgeden uzaklaştırılması, Batı Anadolu’nun değişik yerlerine ve savaş alanı olmayan Anadolu dışındaki şehirlere nakil ve iskân edilmesi kararlaştırılmıştı.  Kemal Bey, Yozgat ilindeki Ermenilerin nakil ve iskân işlemlerine nezâret etmekle görevlendirildi.

 

Birinci Dünya Savaşı, Almanya’nın mağlûbiyeti ile sonuçlanınca, Osmanlı devleti de mağlup sayılmış ve İtilâf Devletleri tarafından İstanbul işgal edilmiş, Anadolu’nun değişik bölgeleri de aralarında paylaşılmıştı.  Ermeniler, işgalci İtilâf Devletleri’nin Türkiye’deki temsilcilerini ikna ettiler. Temsilciler, yönetim kadrolarında bulunan bakanları ve üst düzey bürokratları yönlendirdiler. Ermenilere kötü muamele ettiği iddialarıyla Kemal Beğ, önce görevden alındı, sonra da mahkemeye sevk edildi. Baskı altındaki mahkeme idam kararı verdi. Karar, 10 Nisan 1919 tarihinde Beyazıd Meydanı’nda infaz edildi. Aziz naaşı, on binlerce kişinin katılımı ile Kuşdili Mezarlığı’nda toprağa verildi.

 

 Kemal Bey'in üzerinden çıkan vasiyeti târihe bir belge olarak kalacaktır:

 

 ‘Merhum sevgili oğlum Adnan'ın medfun bulunduğu Kadıköy Kuşdili çayırındaki kabristanda yavrumun yanında gömülmemi diliyorum. Teyzem ve kardeşim Kadıköyü'nde sâkindirler. Teyzemin adresi Mühürdar Caddesinde 67 numaralı hânededir. Adı İsmet Hanım'dır. Defin masrafı teyzeme tevdi buyurulmalıdır. Kabir taşım, hamiyetli Türk ve Müslüman kardeşlerim tarafından dikilmeli ve üstüne şöyle yazılmalıdır: ‘Millet ve memleket uğrunda şehid olan Boğazlıyan Kaymakamı Kemal'in ruhuna Fatiha!..’

 

Perişan zevcem Hatice'ye, yavrularım Müzehher ve Müşerrefe muavenet edilmesini, yavrularımın tahsil ve terbiyesine ihtimam buyurulmasını vatandaşlarımdan beklerim.’

 

Babam, Karamürsel aşar memuru’l-sâbıka Arif Bey de âcizdir. Kardeşim Münir de kimsesizdir. Bunlara da mu'âvenet olunursa memnun olurum. Türk milleti ebediyyen yaşayacak, Müslümanlık asla zeval bulmayacaktır. Allah millet ve memlekete zeval vermesin. Ferdler ölür, millet yaşar, inşallah Türk milleti ebediyyete kadar yaşayacaktır.’

30 Mart 1335

Boğazlıyan Kaymakam-ı sabıkı Kemal.

Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Beğ’in asılarak şehit edilmesi, büyük üzüntüye yol açan bir cinâyet idi. Fakat ne yazık ki tek değildi. Haksızlıklar ve insanlık dışı uygulamalar, Millî Mücâdele taraftarlarının bağımsızlık heyecanını ve azmini artırdı. O heyecanla, idamdan 39 gün sonra 19 Mayıs 1919’da kurtuluş mücâdelesi başlatıldı. Henüz kesin sonuca ulaşılamadığı bir tarihte, 14 Ekim 1922 tarihinde Ankara’daki Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Beğ’in millî şehit olduğunu ilân etti. Bu kararla Kemal Beğ, ülkesi için ölen bir vatansever olarak ilân edilmiş, bununla kalınmamış; milletin, kendisi için ölenlerin yetimlerine sâhip çıkması sağlanmıştı. Ailesine şehit maaşı bağlandı.

Sonraki nesiller de millî şehidimiz Kemal Beğ’i unutmadılar. Yozgat’ta Şehit Kemal Bey İlköğretim Okulu inşa edilip hizmete açıldı. Ayrıca Kemal Bey Ormanı oluşturuldu.

Vatana hizmet edenin kıymetini bilen Türk milliyetçileri, her yıl 10 Nisan’da aziz ve mazlum şehidimiz Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Beğ’i, idam edildiği Beyazıt Meydanı’nda ve Kuşdili Kabristanındaki mezarı başında Fatihalarla anarlar.

Şehidimizin ruhu şâd, O’nu anan, Fatihalar gönderen kadirbilir insanlarımızdan Allah (Subhânehu Teâlâ) râzı olsun.