“Hekimi kendine yakın ve iyi tut, Onun haklarını koru” Kutadgu-Bilig’den Beyaz yürüyüş etkinlikleri 14 Mart Tıp Bayramı kutlamaları ile, Ankara'da Büyük Hekim Buluşması adı ile ve başka bir sağlık sistemi-başka bir hekimlik ortamı sloganı ile sonuçlandırıldı. Birçok iyileşmelere rağmen oluşan ve giderilmesi istenen sorunlar bu vesile ile gözden geçirilip hekimlerin daha verimli çalışmalarına; insanlarımızın daha iyileştirilmiş bir sağlık sistemine kavuşmalarına vesile olmasını dilerim.
Ülkemizde sağlık sisteminin çöktüğü sloganı abartılı bir tenkit ve doğru olmayan bir değerlendirmedir. Sağlık sistemlerinin değerlendirilmesindeki ölçülerden biri de bebek ölüm oranlarıdır. 2000’lerden 2025’lere gelinen çeyrek yüzyılda bu oran binde 28’den binde 8’lere düşmüştür. Dünya ortalamasının binde 50 olup bu dönemde hızlı düzelmenin olduğu 3 ülkeden biri Türkiye'mizdir. Diğer bir ölçü, ortalama insan ömrüdür. Bu değerimiz 2010’da ortalama 72 (erkeklerde70-kadınlarda 75) iken 2020 de 78(Erkeklerde 76 kadınlarda ise 81) yıldır. Son 10 yılda 6 yıl artmıştır. Bunda aile hekimlik kurumumuzca yapılmakta olan bebek aşılama çalışmalarındaki verimlilik, bebeklerde yapılan bazı hastalıkların erken tespiti için yapılan topuk kanı tarama hizmetleri, anne ve bebek sağlığı için yapılan takip ve destekler, KETEM gibi kanser erken takip sistemindeki uygulamaların etkisi büyüktür. Ayrıca hastalık halinde kamu hastaneleri ve özel hastanelerimizdeki teşhis imkanlarındaki gelişmeler ve tedaviye ulaşmadaki kolaylıkların da etkisi çoktur.
Tabii ki bu düzelmelere rağmen sağlıkta dönüşüm denilen ve 2004’te başlayan sağlık sistemindeki yeni anlayışında etkisinin olduğu sorunlarda vardır. Beyaz yürüyüş etkinliğinin en çarpıcı sloganı olan 5 DAKİKADA HEKİMLİK YAPILMAZ, çok şeyi izah eden önemli bir ses, çığlıktır. Hasta muayene sayısı bilgisine göre 2002’de insanımız 3,1 defa muayene olurken bu oran 2023 de 11,4’e yükselmiştir. Tabip Odası başkanımız Prof. Dr. Ayşe Engin Arısoy'dan aldığım bilgiye göre 2024 sonundaki yıllık muayene sayısı 1 milyarı geçmiştir. Tabip odaları bu durumu muayene kışkırtılması olarak tarif etmektedir. Hekimi mutsuzluğa ve tükenmişliğe, hastayı da güvensizliğe götüren bu durumun öncelikli olarak ele alınıp düzeltilmesi gerekir. Bu da SEVK ZİNCİRİ denilen ve aile hekiminin elini güçlendirecek, Ona hekimlik yapma imkân ve gücü katacak yeni uygulamaları hayata geçirmekle mümkün olacaktır. İkinci ve üçüncü basamak sağlık kurumları olan hastanelerimizdeki yığılmaları da önleyecek olan bu durum kaynak ve imkân israfını da azaltacaktır.
Sevk zincirinin ilk ayağı aile hekimliğidir. Aile hekimi vatandaşın sağlık sorununu takip ve tedavi eden, uzman gerektiren hallerde hangi uzmana gidilmesi konusunda yol gösteren bir hekimdir. Onu vatandaşın istediği her ilacı yazan, istenen her tetkik veya raporu veren bir kişi konumunda görmeyecek ve o hale düşürmeyecek bilgilendirmelerin yapılması ve şartların oluşturulması gerekir. Ayrıca hasta memnuniyetini görmek için baktığı hastasına hekimi sormak gibi bir garipliğe (!) son vermek, bu konuyu daha bilimsel değerlendirmelerle yapmak lazımdır.
Bu konuda halkımızın da genel sağlık bilgiler bakımından bilgilendirilmesine yönelik eğitim çalışmaları yapılmasına da ihtiyaç vardır. Eğitim kurumlarımız yanında kitle iletişim vasıtaları bu alanda daha çok kullanılmalıdır. Nitekim kapalı alanlarda uygulanan sigara içme yasağının oturmasında bu konuda yapılan eğitimin, yaptırımların etkisi yadsınamaz. Aile hekimliğinin de daha verimli olmasında bu yapılabilir. Eğitim çalışmaları ayrıca her geçen yıl arttığı söylenen aşı ve topuk kanı retlerini de azaltacaktır. Halkımızdaki bilinçlenme ve hekimlerimize sağlanacak daha verimli çalışabilme şartları güvensizliği giderecek hekim-hasta ilişkilerindeki güveni tesis ederek sorunların azalmasına imkân verecektir.
Sağlık Bakanlığımız son zamanlarda bu konuda bazı düzenlemeler yapmıştır. Bunlar bazı konularda iyileşmeler sağlasa da başta tabip odalarımız olmak üzere ilgili dernek ve sendikalarında görüşlerinin alındığı yeni çalışmalar yapılmalıdır.
Türk Tabipler Birliği öncülüğünde yapılan beyaz yürüyüş ve başka bir sağlık sistemi var etkinliği vesilesi ile yaptığım bu değerlendirmemin kamu ve özel hastanelerimiz ile ilgili kısmını bir sonraki yazımda yapmak üzere hoş çakalınız.