Oğuz ÇETİNOĞLU

Ekonomist, Araştırmacı-Yazar

ocetinoglu1@gmail.com

İkinci Viyana Kuşatması

14 Temmuz 1683 târihinde Osmanlı Cihan Devleti’nin ordusu Viyana’yı İkinci Defa Kuşattı Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa komutasındaki kuşatma 7 Eylül 1683’e kadar devam etti. Başarısızlığı sebebiyle Kara Mustafa Paşa, Pâdişah Sultan Dördüncü Mehmed Han’ın emri ile 15 Aralık 1683 târihinde, boynu vurularak idam edildi.

Birinci Viyana Kuşatması, 27 Eylül 1529 târihinde, Kanunî Sultan Süleyman Han tarafından başlatılmış ve sonuç alınamamıştı.

Viyana’yı ikinci defa kuşatmak için Osmanlı Devleti, 154 yıl bekledi. 1638 yılında Osmanlı tahtında Sultan Dördüncü Mehmed Han oturmaktadır. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’yı, Avrupa’daki bâzı problemlerin halledilmesi için görevlendirdi. Paşa, bu görevleri başarı ile sona erdirdikten sonra, 13 Temmuz 1683 târihinde Viyana önlerine geldi. Sefer programında olmamasına rağmen şehri kuşattı. Kuşatma, 7 Eylül gününe kadar 1 ay 24 gün devam etti, sonuç alınamadı.  Bu süre içerisinde Avrupalılar büyük bir ordu oluşturma fırsatını buldu. Tuna Nehri’ni geçen Birleşik Avrupa ordusu ile yapılan savaşta, Kara Mustafa Paşa yenileceğini anlayınca, orduyu bütünü ile kırdırmamak için Yenikale’ye çekildi. Bu arada, Estergon Kalesi de düşman eline geçti.  

Durumun vahim olduğunu anlayan Kara Mustafa Paşa, kendisini Rusya’nın saldırılarından kurtardığı Kırım Hanı Murat Giray’dan yardım, İstanbul’dan takviye kuvvet istedi. Murat Giray Han ordusuyla Viyana önlerine geldi. Fakat bir kısım askerlerinin, elde ettikleri ganimetleri atlara yükleyip orduyu terk etmiş olmaları sebebiyle yardımcı olamadı. Bunu gören diğer askerleri de ganimet bulmak ümidiyle firar etti.  Viyana halkı, orduyu terk etmeyen askerlere de şarap ve kadın ikram ederek onları etkisiz hâle getirmişti.  Orduda böylece başlayan bozukluklar, sonraki başarısızlıkların da sebebi oldu.  Bu arada, Osmanlı Ordusu’ndaki Hıristiyan asıllı askerlerin tamamı, saf değiştirip düşman tarafına geçmişti. Bütün bunlar olmasaydı, yardım gelmese bile, kuşatma başarı ile sonuçlanacaktı.  Yaşanan iç bozgundan sonra yardım gelse bile başarı mümkün olmayabilirdi. İddia edilir ki Murat Giray, bu gerçekleri gördüğü için yardım etmekte gevşek davranmıştır. Kara Mustafa Paşa’nın emrinde 9-10.000 asker kalmıştı. Daha, Viyana Kuşatması sırasında, şehid olmak için düşman içersine saldırdı ise de, sâdık askerleri tarafından, kendisine ihtiyaç olduğu gerekçesiyle ve âdetâ zorla geri getirildi. Paşa, başarısızlıklarını ve yenilgilerini unutturacak zafere ulaşacağına inanıyordu. Yeter ki yardım ve takviye kuvvet gelsin.  Paşa, yardım beklerken 25 Aralık 1683’te pâdişâhın fermânı geldi: Bütün görevlerinden azledilmişti. İstanbul’daki rakipleri pâdişâhı etkilediler. Yeni bir ekip, yeni bir fermanla yola çıkarıldı. Bu, idam fermanı idi.

İkinci Viyana kuşatmasında uğranılan başarısızlık ve hemen ardından gelen mağlubiyetler, Osmanlı Devleti’nde çöküş döneminin başlangıcı oldu.  Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın benzeri olan vatanseverlerin gayretleriyle çöküşün sonu olan yıkılış, 237 yıl geciktirildi. 

Avrupa, Türkleri boğacak ağları örmeye başlamıştı. İkinci Viyana kuşatmasındaki mağlubiyet, Türkiye Avrupa ilişkilerinde önemli bir dönemeçtir.