C. Yakup ŞİMŞEK

Eğitimci, redaktör

C.Yakup_Simsek@hotmail.com

"Dönüştürmek" de Dönüştürülmüş

RİT (Resmî İkāmeli Türkçe) adına TDK' nın yaptığı Türkçe hizmetlerinden (!) biri de Türkçe kelimelerin içini güzelce boşaltıp başka mânâlarla doldurmaktır.
Böyle kelimelerden biri de "dönüştürmek" kelimesidir.
***
"Dönüştürmek" kelimesinin asıl mânâsı, Lehce-i Osmânî’de “aramak, gezinmek” diye, Kāmûs-ı Türkî'de "gezinip aramak, taharrî etmek" şeklinde târif edilmiş.
Demek ki bu kelime RİT (Resmî İkāmeli Türkçe) müdâhalesine kadar “gezerek aramak, araştırmak” demekmiş.
***
TDK ise bu kelimeyi 1941'den îtibaren "tahvîl etmek; istihâle ettirmek" kelimelerinin yerine ikāme etmiştir.
Bu kelime şu anda "tahvîl etmek; istihâle ettirmek" dışında da bir sürü kelime yerine kullanılmaktadır. Meselâ "tahavvül etmek, ...hâline koymak, îsâl etmek, kalb eylemek, döndürmek, çevirmek, ircâ etmek, kılmak, etmek, eylemek" kelimelerinin yerine de "dönüştürmek" kelimesinin kullanıldığını sâdeleştirme (!) kitaplarında tesbit ettim.
***
"Dönüştürmek" kelimesini TDK öncesindeki mânâsında, yâni milletin o zaman kullandığı gibi kullanmak bugün artık mümkün değil.
RİT (Resmî İkāmeli Türkçe) ve TDK hareketinin dilimize verdiği bu zararın üstünde duran da yok kafa yoran da...
Genleri Değiştirilmiş Kelimeler (GDK) diye bir lügat yazacak kadar malzeme var elimde...
Olmaz olaydı!