İnsanoğlu geçmiş zamanlarda değişik büyük salgınlar yaşamış ve bunlardan ders almıştır. Çin’de 2019 aralığında başlayan ve halen etkisi devam eden Covid-19 da bunlardan birisidir. Bu salgın 2021 ve 2022 de ciddi sağlık sorunları yaşatmış, 2022 nisan mayıs ayları itibari ile salgın özelliğini yitirmişti. Temmuz 2022 başlarından itibaren yeniden vaka sayılarının artması yeni bir hastalık dalgası ile karşı karşıya olduğumuzu düşündürmektedir. Bu durum salgının günlük hayatımızda tedbirler zincirini tekrar yaşatma ihtimalini düşündürmektedir.
Bulaşıcı hastalıklarda 3 ana etken vardır. Bu etkenler bulaşın ve hastalığın şiddeti, bulaştırıcılığı ve yaygınlığında etkilidirler. Bunlar hakkındaki bilgilerimizi ve bu bilgiler ışığında takınacağımız davranış biçimimiz hastalığın ve salgının seyrinde etkilidirler. Bunlardan biri etkeninin VİRÜLANSIDIR. Bunu etkenin hastalık yapıcı gücü olarak tanımlayabiliriz. Hastalığın ve bulaşıcılığın seyrinde etkenin biyolojik karakterini gösterir. Tıp ilmi bu özelliğe karşı antiseptikler (sabun dahil), antiviraller, antibiyotikleri bulup geliştirmiştir. Elimizdeki bu silahları etkene karşı uygun durumlarda kullanabilmekteyiz. Virülans özelliği özellikle virüslerde mutasyon dediğimiz biyolojik olay ile değişkenlikler gösterir. Covid-19 un bu son tipinde bulaşıcılık özelliği artmış olmakla birlikte alt solunum yollarına geçip ağır hastalık yapma özelliğinin azaldığı görülmektedir. Covit-19' un bu yeni varyantı şu anda daha çok tipik grip hastalığı (paçavra hastalığı) şeklinde seyreden bir özellikte yaşanmaktadır. Bu durum Covid-19 un yeniden kapanmalara kadar giden bir süreci yaşatmayacağını düşündürmektedir.
Bulaşıcı hastalıklarda hastalığa etkili olan diğer etken ise hastalık etkenin azlığı çokluğudur. Yani MİKTARDIR. Burada bulaş zinciri önem kazanıyor bulaş yollarını kıran, bulaşma ortamlarını güvenli kılan uygulamalar, tedbirler hastalığa yakalanma imkanını azaltıyor, hatta ortadan kaldırabiliyor. Covid-19 un solunum yolu üzerinden bulaşıcılığı sebebiyle kullanacağımız MASKE, uygulayacağımız MESAFE ve uygun TEMİZLİK şartları bu hastalığa yakalanma, hastalığın yayılma özelliği üzerinde çok etkili olmaktadır. Bu konulardaki dikkat bizi ve yaşadığımız toplumu koruyacağı gibi aksi durum hem kişisel hem de toplumsal sağlımızı tehdit edecektir. Ayrıca kapalı yerlerde çok bulunma veya bu yerlerin yeterince temizlenmemesi, havalandırılmaması gibi tedbirsizlikler hastalığa yakalanma ihtimalini arttırıcı etkiler yapar. Şüpheli temaslardan veya şüpheli ortamlardan sonra el, yüz temizliği, burun, boğaz temizliği gibi basit tedbirler alınacak etken miktarını azaltacağından hastalanma ve hastalığı kapma ihtimalini zayıflatıcı etkide olacaktır.
Bulaşıcı hastalıklarda 3. etken BAĞIŞIKLIK Gücü ve bağışık olma durumudur. Bu hastalıkta ısrarla 65 yaş üstü ve sağlık sorunları olanların daha dikkatli olmaları uyarısı yapılması bu sebepledir. Sağlığımız ne kadar iyi ve bağışıklığımız ne kadar kuvvetliyse hastalığa yakalanmama veya yakalanılsa bile kolayca atlatılma şansına bunun için vurgu yapılmaktadır. Bağışıklığı güçlendiren dengeli, uygun bir beslenme şekli, sağlığımızı iyileştiren düzenli uyku, düzenli spor gibi konular böyle salgınlarda daha da önem kazanır. Bir de bağışıklığımızı sağlayan AŞI konusu vardır. Aşı bulaşıcı etkene karşı bünyemizin o etkeni tanıyarak daha güçlü olması gibi bir imkan sağlar. Özellikle enfeksiyon hastalıklarıyla mücadelede tıbbın bu önemli silahı insanlara çok ileri bir imkanı sunmaktadır. Bugün birçok bulaşıcı hastalık sorun olmaktan çıktıysa aşılar sayesinde olmuştur. Covid -19 a karşı aşının bulunup uygulanması salgının kontrolünde ve insanların hastalığa yakalanmamasına veya-kolay atlatılmasında büyük etkisi olmuştur.
Covid-19 büyük salgınının bu son dalgası dileriz ki insanları yeni bir kapanma dönemine götürmez. Sağlık ordumuz için ise yeni bir zor dönemi yaşatmaz. Bu konuda herkese önemli görev ve sorumluluklar düşmektedir. Bunlar yukarıda yazdığımız bilgiler ışığında gerekli tedbirlerin günlük hayatımızda uygulanmasıdır.
Sağlıklı, salgınsız nice mutlu günler yaşamamız dileklerimle.