İnsanlık tarihinde salgın hastalıkların savaşlardan daha fazla tahripler yaptığını biliyoruz. Önceleri veba, kolera, verem gibi hastalıklar varken, son yüzyılda İnfluenza, Sars, Mers, Covid-19 virüs salgınlarını yaşadık. Bu salgınlarla ilgili şu bilgileri özetleyebiliriz.
Veba (Kara Ölüm)
Farelerde başlayıp, pirelerle insanlara bulaşan bu hastalığın üç büyük salgını biliniyor M.S.1400 yılında 60 milyon insanın ölümüne sebep olmuştur. Salgında önceleri göçmenler, çingeneler, Yahudiler, dilenciler gibi kesimler suçlanmış ve bu kesimlere karşı ciddi yaptırımlar uygulanmıştır. Buna rağmen salgınların devam etmesi özellikle kilise ve din adamlarına güvenin azalmasına sebep olmuştur. Son salgın 1800’lerin son yıllarında olmuş olup bu salgın Hicazda da büyük kayıplar yaşanmasına sebep olmuştur. Veba bakterisinin bulunup antibiyotiklerin tedaviye kazandırılması, farelerden, fare piresiyle bulaştığı bilgisinin netleşmesi ve bunlara karşı yapılan hijyen şartlarının sağlanması veba salgınlarını sonlandırmıştır.
Kolera
Ağır ishalle ölüme kadar giden sağlık sorunu yaratan bir hastalıktır. Dışkıyla kirlenen suların kullanılması, buralardan sulanan gıdaların çiğ yenilmesi ile bulaşır. Genellikle Hindistan kaynaklı bir hastalıktır. 19.yy ‘da 6 büyük salgını vardır. Temizlik şartlarının uygunluğu, temiz su, temiz gıda konusunu çözen ülkelerde artık görülmez. Gerek aşısının bulunması, gerekse etkili ilaç ve tedavisinin bilinmesi hastalığı tehlikeli olmaktan çıkarmıştır. 1940’larda Çin’deki salgında Hıfzıssıhha kurumumuzda üretilen aşısının Çin’e gönderilmiş olması bizim için önemli bir bilgidir.
Çiçek
M.Ö 4000’lü yıllardan beri olduğu bilinir. Ağır seyirli ve çok bulaşıcı bir viral hastalıktır. 18.yy’da Avrupa’da görülen salgınında 60 milyon insanın öldüğü bilinir. 1800’lü yıllarda Amerika’da biyolojik silah olarak, Kızılderililere dağıtılan virüslü battaniyeler kullandırılarak, 6 milyon insanın ölümüne sebep olmuştur. Aşısının bulunması ve uygulanması sayesinde sıfırlanmış olup, bu sonuç insanoğlunun önemli bir sağlık zaferidir.
İspanyol Gribi
1918-1920 yıllarında yaşanmıştır. Dünya nüfusu 2,5 milyar iken 700-800 milyon insanın hastalandığı ve 50 milyonunun öldüğü tahmin edilir. İnfluenza virüsünün sebep olduğu bir hastalık olup salgının büyüklüğü birinci cihan harbinin sonlanmasında etkili olmuştur. İspanyol gribi denmesinin sebebi savaş sebebiyle hastalığın diğer ülkeler tarafından bildirilmeyip, ilk olarak İspanya tarafından duyurulmasıdır.
Covid-19 Salgını
Yarasalarda zararsız şekilde bulunan bir Corona virüsün mutasyona uğraması sonucu, insanlarda bulaşıcı hastalık yapıcı özellik kazanması ile oluşmuştur. Başlangıçta tedavisinin bilinmemesi, etkili ilaç ve aşının olmaması, sorunu daha fazla büyütmüştür. Dünyada, bu 2,5 yılda 600 milyon insana bulaşmış ve 6,5 milyon kişinin ölümüne sebep olmuştur. Ülkemizdeyse 15 milyon hasta ve 100 bine yakın ölüm vakası vardır. Aşısının bulunup kullanılması ve hastalığı geçirenlerin bağışıklığı ile tedavideki bazı buluşlar hastalığın tehdidinin azaltmış, 2022’nin Mart Nisan aylarında ise salgın vasfından uzaklaşmıştır.
Aşıların bulunup uygulanması ve bakteriyel hastalıklarda antibiyotik tedavisinin fevkalade sonuç vermesi, tıpta bulaşıcı salgın yapabilen hastalıkların kontrol edilebilir olmasını sağlamıştır. Çocuk felci gibi çocuklarımız için çok tehlikeli bir hastalığın, verem gibi bir zamanlar insanların korkulu rüyası olan bir hastalığın şu anda korkulur olmaktan çıkması bu buluşlar sayesindedir. Ama Covid-19 virüsü pandemisi bize salgınların insanlık için hala bir tehdit olduğunu göstermektedir. İnsanlık salgınlara karşı dikkatli ve sağlık hizmetleri araştırmalarına gerekli önemi vermeyi sürdürmelidir. Salgınların hayatımızın her noktasını etkileyip, ilişkilerimizde yeni mecburiyetler getirdiği göz ardı edilmemelidir. İş hayatımızdan eğitime, ibadet tarzımızdan ev içi davranışlarımıza kadar, her alanda etkili olan salgınların önemini bu Covit19 büyük salgını tekrar hatırlatmıştır.
Bilim Adamları başta küresel ısınmaya sebep olan çevre sorunlarının ve besinlerimize kadar giden genetik oynamaların virüs mutasyonlarındaki hızlı değişime etkisi olduğuna dikkat çekmektedir. Son 20 yılda Sars, Mers, Covid-19 hastalıklarının çıkması, bunu daha ciddi düşündürmektedir. Dünyamızın toprağını, suyunu, havasını daha az kirletmek mecburiyetini unutmadan, salgını olmayan sağlıklı bir gelecek dileklerimle…