Kocaeli’nin düşman işgalinden kurtuluşunun 100. yılı anısına kurtuluş savaşında çok büyük katkısı olan Kocaeli grup komutanlığı ile ilgili yaptığımız araştırmaları sizlerle gazetemizde paylaşmaya devam ediyoruz.
Kurtuluş Savaşında Kocaeli
Kurtuluş savaşında Kocaeli bölgesinden başlayarak Sapanca’nın güneydoğusu ve Adapazarı’nın doğusuna kadar olan bölge Yunan 11’inci Tümeni’nin işgali altında bulunmaktadır. Bölgede verilen mücadeleler neticesinde 24 Haziran 1921 tarihinde İzmit işgalden kurtarılmış ve hızla ilerleyen Kocaeli Grubuna bağlı birlikler 1921 yılı başlarından itibaren Yunanlara art arda taarruzlar yapmışlardır. 24 Haziran 1921 tarihinde İzmit’in işgalden kurtarılmasından sonra Mürettep Kolordu birlikleri Batı Cephesi’nde büyük katkılar sağlayarak Anadolu’nun işgalden kurtuluş mücadelesinde yer almışlardır. İnönü Muharebelerine Kocaeli Komutanlığı adı ile katılan birlikler, 2’nci ve 40’ıncı Piyade Alayları ile Gündüzbey’de askerî harekâta önemli katkılar sağlamışlardır. (1)
Grubun Karargâhı o yıllarda Kocaeli İzmit bölgesi işgal edildiği için Kocaeli vilayet merkezinin taşındığı Geyve Bölgesi’nde Osmaneli ( Mekece) dir . Grubun Komutanı Albay Deli Halit (Karsalan)‘dir. 1921 yılı Temmuz başında Albay Kazım (Özalp) Bey komutasında 17 Tümen olarak Mekece- İznik hattındadır. (2) (Kocaeli Grubu 1921 yılı Temmuz başında Albay Kazım (Özalp) Bey komutasında 17. Tümen, TABURLAR VE MİLLİ KUVETLER olarak Mekece- İznik hattının kuzeyinde yer alıyordu. Mustafa Kemal Paşa’nın emri ile Albay Kâzım (Özalp) Bey önce Kocaeli Grubu, daha sonra da 1921 Ağustos’unda Mürettep Kolordu Komutanlığına atanmıştır.
12. Grup (Kolordu) Albay Halit (Deli) Bey komutasında Afyon –Dumlupınar Bölgesinde (6. Ve 57. Tümen ile 4. Süvari Tugayı) konuşlanmıştı. (3) 12. Grubun 6. ve 17. Tümenleri ile 4. Süvari Tugayı Kocaeli Grup Komutanlığından 12. Gruba dâhil olmuştur. Ayrıca bir mürettep tümende ihtiyattadır.
Yunan taarruzuna karşı 10 Temmuz’da 12. Kolordu’ya bağlı 6. Tümen Sandıklı Afyon arasında, 57. Tümen ve bağlı Süvari Tugay’ı kuzeye çekilerek Teperoğlan –Kolankaya- bölgesine, Mürettep Tümen ise Afyonkarahisar’a bırakılmıştır. (4) 12.Grup (Kolordu) 57.Piyade Tümeni ve 4. Süvari Tugayı Döğer’in doğusuna çekilmişti. Karşısında ise Yunan 1. Kolordusu (1. 2. ve 12. Tümenler) vardı. Afyonda bulunan Yunan 4.Tümen’ide dâhil olmuştur. Dört Yunan tümenine karşı bir tümenle karşı koymaya çalışan (40.000 Yunan askerine karşı 9.000-15.000 Türk askeri) 57. Tümen Seyitgazi istikametine çekilmiştir. Bunun sebebi ise; 4. Tümen’in zamanında bölgeye intikal etmemesi, yerel işbirlikçilerin Yunan birliklerine kılavuzluk yapması ve 57. Tümen’de görülen erzak ve cephane kıtlığı gösterilebilir.
Batı Cephesi’nin ve Ankara’nın lojistik desteği bir taraftan İnebolu-Ankara hattından sağlanırken diğer taraftan İzmit-Ankara hattından sağlanmıştır. Ayrıca bölgede yapılan mücadele ile İstanbul ve Boğazlar üzerinden yapılacak herhangi bir taarruzun önüne geçilmiş ve Sakarya Meydan Muharebesi öncesi İzmit’ten Polatlı’ya kadar güvenlik büyük oranda sağlanmıştır.(5) Kocaeli Grubu Sakarya Savaşı’na 1 Tümen, Mürettep Tümen ve küçük Müfreze birlikleri ile katılmıştır. Ayrıca Koceli Grubuna bağlı 17 Tümen Nallıhan’dadır. (6)
Batı Cephesi Komutanlığının Ağustos 1921’in başlarına kadar Sakarya savunma hattındaki yerleşme düzeninde Mürettep Kolorduya verilen muharebe görevi şu şekilde idi: “Batı Cephesi müdafaa hattının sağ kanadının kuzeybatı kesiminde; Pazaryeri-İnhisar-Sarıkaya-Nallıhan güneyine kadar Sakarya Nehri-Nallıhan-Keseköy (Bu hat Batı Cephesi Komutanlığına ait) hattı kuzeyinde bulunuyordu. Mürettep Kolordu önce Geyve-Osmaneli Gölpazarı bölgesinde kalıp düşman gerilerine akınlar düzenleyerek taciz edecek, üstün düşman taarruzu karşısında Sakarya mevzisinin kuzey kanadına çekilerek bu kanadı koruyacaktı.” (7) Büyük Taarruzda 57. Tümen Çiğiltepe’dedir.