Giriş
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Çin’de ortaya çıkan ve hızla dünyaya yayılan yeni tip korona virüsünü (Covid-19)u “pandemi” olarak duyurması sonrası, tüm ülkeler üst düzeyde salgınla mücadele etmeye başladı.
Covid-19 solunum yoluyla bulaşması sonucu maske kullanımı da en üst seviyeye çıktı.
Özellikle virüsü insanlara bulaştırmamak ya da hastalığı yakalanmamak için ağız-burun maskesi kullanılması çok önemli hale gelmiştir. Ayrıca kronik bir hastalığı olanların pandemik dönemlerde maske kullanmasını da hekimler önemle tavsiye etmektedir. Çok hassas olan insanların, bağışıklık sistemi düşük olanların takmaları gerekmektedir.
Maskelerin çok farklı türleri bulunmaktadır maskelerin üretilme amacı insanların sağlıklı ve hijyenik solunum yapabilmeleri içindir. İnsanların herhangi bir hastalığa yakalandıkların da iyileşme süresi daha uzun süreceğinden, korunmak amacıyla ağız maskesi takmaları gerekmektedir.
Sağlık çalışanlarının bu ve benzeri hastalarla çok yakın temas ettiklerinden, kullanması gereken maske özellikleri ve nitelikleri çok daha önem kazanmaktadır
Cerrahi maskeler, N95, FF1, FFP2 ve FFP3 (EN149) hakkında tüm bilgiler aşağıda sırasıyla açıklanmıştır.
Basit Cerrahi Maske Nedir?
Basit cerrahi maske yakın çevreden gelecek ya da bulaştırılacak risklere karşı ağız ve buruna takılan ve potansiyel hasta arasında fiziksel bir engel oluşturan, tek kullanımlık koruyucu medikal ürünlerdir. Genellikle cerrah ve operatörlerin ameliyatlarda kullandığı maskedir. Hijyen sağlığı gerektiren iş yerlerinde çoğunlukla bu maskeler kullanılır.
Tüm yüz maskeleri cerrahi maske olarak düzenlenmesine rağmen, bunlar genellikle basit yada yüz maskeleri olarak adlandırılır. Özel filtreleri yoktur, adsorban madde içermez, solunum yoluyla geçen hastalıklarda diğer insanlara bulaşmasını önlemek gayesiyle önerilir. Kişinin kendisini aerosol yolla koruma özelliği çok düşüktür.
Cerrahi Yüz Maskesi Nonwoven Spunbond Materyalden üretilir, tek, çift, üç katlı imalatı söz konusudur. Ayarlanabilir burun teli ilave edilebilir. Genellikle Antialerjik özelliği vardır. Yüksek düzeyde hava geçirgen özelliği vardır Tek kullanımlıktır.
Covid 19 vb Virüs, bakteri sis, duman, toz, gibi maddelere karşı diğer maskelere karşı daha fazla koruma sağlamaz, hastalık riski olanların diğer insanlara bulaşmasını engelleyici olması açısından kullanılması önem taşımaktadır.
N95, FFP2 ve FFP3 (EN149) Maskeler Nedir?
Virüs, bakteri sis, duman, toz, gibi maddelere karşı diğer maskelere karşı daha fazla koruma sağlıyor. Bunun için özel filtreler takılıyor. Ağzı ve burnu kapatan bu maskeler içindeki çok katmanlı filtre yapısı sayesinde dışarıdan gelen virüs, bakteri, toza ve diğer etmenlere göre daha fazla koruma sağlıyor.
FFP3 N95 farkı nedir?
N95 Amerika standardıdır. Avrupa Birliği ülkeleri(FFP) ve Türkiye farklı standart işaretlemeleri kullanmaktadır.
Klasik cerrahi maskelere göre üstün koruma sağlar. Klasik cerrahi maskeler yüze tam oturmadığından havadaki allerjenleri filtrelemede yetersiz kalmaktadır.
Bu maskeler güvenliği ve konforuyla yüksek performanslıdır. Düşük solunum direnci içermesiyle rahat solunumu sağlar. N95 ve FFP standartlarını karşılayan maskeler, virüs koruması için uzmanlar tarafından önerilir, en üst seviye koruma sınıfına sahip olanı ise FFP3 maskedir.
FFP2, FFP3 Virüs bulaşma riski bulunan ortamlarda hava yoluyla bulaşmayı önlemek için kullanılmaktadır
Bunun dışında ilaç fabrikaları gibi sterilizasyonun maksimum olduğu ortamlarda N95/ FFP3 Maskeler kullanılır. FFP3 gözenek yapısı diğer koruma sınıfı olan ffp2 ve ffp1 e göre çok küçük olduğundan dolayı sağlıklı bir koruma için mümkün ise ffp3 seviyesi bir maske tercih edilmelidir.
Genel Özellikleri
- FFP3 koruma sınıfı maskesidir (N95 standartına uygundur).
- Ventilli/Ventilsiz özelliği vardır.
- Katlanabilir özellik taşır. Kolayca yanınızda taşıyabilirsiniz.
- Bakteri, virüs, toz, sis ve duman gibi kirleticileri filtreleme konusunda uzmandır.
- Yıkanıp tekrar kullanılamaz.
- Düşük solunum direnci özelliği, solunumu rahatlatır ve konforu artırır.
- Yüz bölgesini 3 noktadan destekleyerek, kolay ve hızlı şekilde yüz bölgesine oturur. Takımı da kolay ve hızlı şekilde gerçekleştirilir.
- Maske burun şeklini kolayca alacak şekilde tasarlanmıştır.
- Yüksek filtrasyon verimliliği ve kolay nefes alıp vermeyi kolaylaştıran düşük hava direnci vardır.
N95/FFPler Maske Tek Kullanımlık mı?
N95 FFPler maskelerin gözenek yapısı belli bir standart aralığındadır, bu gözenek çapı maskenin kullanılması ile birlikte değişmeye başlar. Maske zamanla toz tutmasıyla birlikte gözenekleri kapanır, nefes alıp vermeden dolayı da bazı gözeneklerin çapı büyür.
Aynı şekilde suyla veya temizleyicilerle de yıkanması da bu gözenek çaplarında deformasyona sebep olur. Bundan dolayı N95/ FFPler maskenin günlük olarak değiştirilmesi önerilir. Ancak bu maskelere uyumlu özel filtre yedekleri ile kullanım ömrü uzatılabilir.
N95/FFP’ler Maske Kaç Gün Kaç Saat Kullanılır?
N95/FFP’ler maskelerin belli bir kullanım süresi bulunmamakla birlikte tek kullanımlık maske sınıfı girdiklerinden dolayı çok uzun süreler kullanılması önerilmemektedir. Bu kullanım süresi havanın kirlilik durumu, kişinin nefes alıp verme hızı, kişinin kilosu gibi değişkenlere bağlı olarak değişir. Olağan dışı pandemik (Virüs Salgınları) gibi durumlarda N95/FFP’ler maskenin günlük olarak değiştirilmesi uygun olacaktır.
FFP koruma sınıflarının açıklamaları;
Virüs gibi havada dolaşan aerosol riskleri ve ince parçacıklar çalışma ortamındaki en tehlikeli sağlık risklerinden ikisidir ve soluduğumuz havada neredeyse hiç görünmezler.
FFP1, FFP2 ve FFP3 Filtreli yüz maskeleri çalışma sırasında sıvı yağlı aerosollere, dumana ve ince parçacıklara karşı üç sınıfta koruma sağlar. Koruyucu işlevleri AB düzenlemesi EN 149’a uygundur. Bu tür yüz maskeleri parçacık filtreli yarım maske ya da ince parçacık maskesi olarak da bilinir ve FFP1, FFP2 ve FFP3 koruma sınıflarına ayrılırlar.
Solunum Maskeleri Nasıl Çalışır?
Filtreli yüz maskeleri solunabilir toz, duman ve sıvı sise (aerosoller) karşı koruma sağlar ancak buhar ve gazlara karşı koruma sağlamaz. FFP3 Biyolojik silahlar(Covid19) için yeterlidir. Ancak kimyasal silahlar(Sarin Gazı) için koruma sağlamamaktadır.
Sınıflandırma sistemi üç FFP sınıfından oluşur. FFP “filtreli yüz maskesi”nin kısaltılmış halidir. Solunum maskesi ağız ile burnu kaplar ve çeşitli filtre malzemelerinden ve maskenin kendisinden oluşur. Maruz kalma sınırı değerlerini (OEL) aşan ortamlarda kullanılmaları zorunludur.
Bu, soluduğumuz havadaki virüs, bakteri, tozun, dumanın ve/veya aerosolün sağlığa zarar vermeyeceği maksimum yoğunluktur. İhlali durumunda solunum maskeleri takılmalıdır.
Solunum maskeleri nelere karşı koruma sağlar?
Toplam sızıntıya ve 0.6 μm’ye kadar olan parçacıkların filtrelenmesine bağlı olarak FFP1, FFP2 ve FFP3 sınıflarında solunum maskeleri çeşitli kirletici yoğunluklarına karşı solunum koruması sunar. Toplam sızıntı filtre nüfuzuna ve ağız ile burun bölgelerindeki sızıntılara göre hesaplanır. FFP/N95 maskeler insan anatomisine uyarlayarak bundan kaçınmayı hedefler.
FFP/N955 Yenilikçi filtre teknolojisi sayesinde solunum direnci en azda tutulabilir ve birden fazla kullanımın ardından filtrede tutulan parçacıklar sebebiyle solunum zorlaşmaz.
FFP1 Maske Özelliği Kullanım Yerleri Nelerdir?
- FFP1 Düşük solunum direnci ile yüksek filtrasyon özelliğini buluşturmuş işlevsel bir toz maskesidir.
- Koruma sınıfı solunum maskeleri zehirli ya da elyaf birikmesi yaratan türde toz ve aerosol olmayan çalışma ortamları için üretilmiştir.
- Parçacıkların 0,6 μm’ye kadar en az %80’ini filtreler ve maksimum iş yeri yoğunluk ihlali ölçümü dört katı değerden fazla olmadığı sürece kullanılabilir. Yapı veya gıda endüstrisinde çoğu durumda FFP1 solunum maskesi kullanılır.
- Atoksik ve elyaf birikmesi yaratmayan tozlardan koruma
- Bunların solunması sağlık sorunlarının oluşmasına neden olabilir; ayrıca solunum Sistemini rahatsız edebilir ve hoş olmayan kokular ortaya çıkarabilir
- Toplam sızma miktarı maksimum %25 olabilir
- Ventilli solunuma sahiptir
- Bu tür maskeler en fazla dört katı OEL ihlalinde uygulanabilir
- 4 x oel koruma düzeyine sahiptir.
- 0.6 mbar nefes alma direnci özelliği taşır.
- EN 149:2001 + A1:2009 standarlara sahip olması gerekir
- Tarım, inşaat, kauçuk, ilaç sanayi, plastikler, demir çelik, mühendislik, agrokimyasallar, hafif bakım ve onarım, baz metal üretimi ve kömür madenciliği işlerinde kullanımı yaygındır
FFP2 Maske Özelliği Kullanım Yerleri Nelerdir?
- Havada tehlikeli ve mutajenik parçacıkların bulunabileceği çalışma ortamları için oluşturulmuştur. Bu sınıftaki solunum maskeleri parçacıkların 0,6 μm’ye kadar en az %94’ünü tutmalıdır ve OEL ihlalinin maksimum on katı yoğunluğa çıktığı ortamlarda kullanılabilir.
- Aynı durum TRK değeri (teknik referans yoğunluğu) için de geçerlidir. FFP2 koruma sınıfı solunum maskeleri çoğunlukla demir ve maden endüstrilerinde kullanılır. Bu endüstrilerde çalışanlar sıklıkla aerosol, is ve dumana maruz kalır. Bu da, uzun süreçte akciğer kanseri gibi solunum sistemi hastalıklarına neden olabilir.
- Bunlara ek olarak çok büyük virüs salgınları, ikincil hastalık ve akciğer tüberkülozu riski taşıyanlarda uzmanlar önerir.
- Karbon katmanlı olmaları sebeiyle gereken solunum korumasını sağlamanın yanı sıra kullanıcıları hoş olmayan kokulardan da korur.
- Çeşitli endüstriyel alanlarda kullanımını uygun, FFP2 korumasının gerekli olduğu çalışma ortamlarında maksimum güvenlik ve konfor sağlayan üstün filtreleme performansı ile EGE 7210, kullanımı yaygın toz maskelerindendir.
- Genel kullanım alanları endüstriyel atıkların bulunduğu iş ortamları, evsel atıklar, ağır kokular, düşük yoğunlukta gazlar, kaynak dumanı ve kimyasal bulunduran ortamlar şeklinde özetlenebilir.
- Parçacıklar elyaf birikmesi yaratabilir; bu kısa süreli olarak solunum sisteminin rahatsız olması ve uzun süreli olarak akciğer dokusunun esnekliğini kaybetmesi gibi sonuçlar yaratabileceği anlamına gelir
- Toplam sızma miktarı maksimum %11 olabilir
- On katı değerde OEL ihlali, Ventilli solunuma sahiptir.
- Konik tasarımlıdır, 10 x Oel koruma düzeyi özelliği taşır.
- Aktif karbonlu yapısı üst düzey filtreleme performansı göstererek başta ağır kokular olmak üzere solvent bazlı buharlar ve kaynak dumanlarının solunmasının önüne geçer.
- EN 149:2001 + A1:2009 standardına uygundur.
FFP3 Maske Özelliği Kullanım Yerleri Nelerdir?
- FFP3 koruma sınıfı solunum maskeleri virüs, bakteri ve hava kirliliğini soluma alanında maksimum koruma sunar.
- Toplam sızıntı maksimum %5 olabilir ve bu maskeler 0,6 μm’ye kadar tüm parçacıkların %99’u filtrelemelidir.
- Bu maske aynı zamanda zehirli, onkojen ve radyoaktif parçacıkları da filtreler.
- FFP3 koruma sınıfı maskeler endüstriye özel OEL değerlerini otuz kat ihlal eden çalışma ortamlarında kullanılır.
- Çoğunlukla kimya endüstrisinde kullanılırlar.
- Virüs, Bakteri ve toz maskeleri arasında en güçlü filtreleme özelliğine sahiptir.
- FFP3 koruma sınıfı, üstün filtreleme özelliğinin yanı sıra, nefes alıp vermeyi kolaylaştıran düşük solunum direncini destekleyen tam donanımlı bir üründür.
- FTP maskesi yoğun salgınlarda sağlık personelinin birinci derecede kullanması gereken maskedir.
- Onkojen ve radyoaktif maddeler ya da virüsler, bakteriler ve mantar sporları gibi patojenler bu koruyucu solunum maskesi sınıfı tarafından filtrelenir
- Toplam sızma miktarı maksimum %5 olabilir
- Otuz katı değerde OEL ihlali
- EN 149:2001 + A1:2009 standardına uygunluğu test edilmiş olması gerekir
Solunum koruması: ek bilgiler
FFP2, FFP3 maskeleri sağlık personeli kullanılıyorsa koruyucu gözlükle birlikte kullanılması tavsiye edilir
Sorular? Ege Era ve 3M n95 maske nedir?
Maskeler konusunda bir çok mail ve telefon almaktayım. Bu tanımların (3M, ERA, EGE vs) bir standart olmadığını sadece marka isimleri olduğunu başta söylemek isterim.
Kullanacağınız maskenin markasının ne olduğundan daha önemli olan N95/FFP3 standardını sağlayan bir maske olmasıdır. Bu markalar arasında fiyat farkları bulunmakla birlikte bu farkın nedeni koruma seviyesinden kaynaklanmamaktadır.
Yurt dışı menşeyli bir maskenin ülkemizde bulunması zor olduğundan ve ithalat maliyetlerinden de dolayı yerli maskelere göre daha pahalı olabilmektedir. Seçiminizde FFP3 seviyesinde N95 standartlarını sağlayan bir maske seçmeniz önemlidir.
Daha önce kullandığınız veya güvendiğiniz markalar olsa bile FFP1 seviyesi bir maskenin kullanılmasını uzmanlar önermemektedir. Toz Maskesi FFP3/N95 ilave özellik olarak valf sistemi içeren modelleri vardır. Yüksek bakteri ve virüs filtrasyon ve tutucu özelliği sağlamaktadır.
Ülkemizde yerli üretim yapan çok başarılı ve kaliteli medikal imalatçılarımız vardır.