Hastane acil polikliniklerine ya da iç hastalıkları ve kardiyoloji uzmanlarına müracaat eden hastaların önemli bir kısmında baş dönmesi ve halsizlik yakınması öncelikli sebepler arasındadır.
Baş dönmesi yakınması ile gelen hastalar her yaşta olabilirlerse de çoğunlukla ileri yaştadırlar. Bu hastaların müracaatları sırasında yapılan fizik muayenelerinde çok ciddi anormallikler tespit edilmeyebilir. Kan basınçları ölçüldüğü zaman(otururken ya da yatarken )110-120/70-80 mmHg iken hastalar aniden kaldırılarak tansiyonu ölçüldüğünde 70-80/50-60 mmHg düzeyinde tespit edilebilir.
İşte büyük tansiyonun 20 mmHg küçük tansiyonun 10 mmHg dan fazla düşük olması pozisyona bağlı tansiyon düşüklüğü olarak adlandırılır. Böyle bir hastada baş dönmesi, baygınlık hissi, çarpıntı, halsizlik yakınmaları da vardır. Ayağa kalkınca aniden tansiyon düşmesi bir bulgudur. Bunun bir çok dış ya da bedensel sebepleri olabilir. Böyle durumlarda:
Hastadan ve yakınlarından detaylı bilgi alınması,
Hastanın fizik muayenesinin tamamlanması,
EKG çekilmesi,
Rutin kan tetkiklerinin yapılması,
Beyin ve sinir hastalıklarının gözden geçirilmesi gerekirse uzmanından görüş alınması,
Kalp damar hastalıklarının gözden geçirilmesi gerekirse uzmanından görüş alınması,
Ateşli hastalıkların araştırılması yapılmalıdır.
Bütün bu çalışmalar sonlandıktan sonra ve hastada organik bir hastalık tespit edilmemiş ise :
- Hastanın almakta olduğu tedavinin tespiti,
- Hava şartlarının değerlendirilmesi(aşırı sıcaklar),
- Sıvı alımının sorgulanması sağlıklı olacaktır.
Aniden tansiyon düşmesini arttıran faktörleri akılda kalması açısından şu şekilde sıralamak yaralı olacaktır:
- Vücudun susuz kalması,
- Tuvalette aşırı ıkınma,
- Aşırı sıcaklıklar (Kaplıcalar, sıcak banyolar, aşırı güneş, sauna ve buhar odaları),
- Ağır spor yapma (Ağırlık kaldırma),
- İdrar yaptıktan sonra (özellikle sabah ilk idrarı),
- Uzun süre yatma ve oturma sonrası aniden kalkmalar,
Bütün bu bilgilerin ışığında geriye dönecek olursak ; hastanın kullanmakta olduğu tansiyon düşürücü ilaçların prostat hastalığı olup bu nedenle kullandığı ilaçların ve de psikolojik nedenlerle kullanılan ilaçların olup olmadığı tespit edilmelidir. Bu hastalıklar nedeni ile kullanılan ilaçların büyük çoğunluğu aniden pozisyona bağlı tansiyon düşmesine sebep olmaktadırlar. Bu ilaçların en önde gelenleri idrar söktürücüler, prostat büyümesi için kullanılan ilaçlar ve tansiyon düşürücü ACE inhibitörü ve psikolojik düzensizler için kullanılan ilaçlardır.
Tansiyon yüksekliği de baş ağrısı ile birlikte baş dönmesine de sebep olduğu için bazı tansiyonu yüksek hastalarımız tansiyon düşürücü ilaçlarını kullandıkları halde tekrar tansiyonum yükseldi diye tansiyon takibi yapmadan tansiyon düşürücü ilaçlarını tekrar almaktalar. Bu sebeple de tansiyon iyice düşmektedir. Bu yanlışlığı önlemek için hastalarımızın baş ağrısı ve baş dönmesi olduğu zamanda tansiyon kontrollerini yaptırarak ilaç almaları gereklidir.
POZİSYONA BAĞLI TANSİYON DÜŞÜKLÜĞÜ TESPİT EDİLEN HASTALAR NELERE DİKKAT ETMELİ?
- Tansiyon hastalığı, prostat hastalığı veya psikolojik nedenlerle ilaç tedavisi alan hastalar ilaç dozunu hekimleri ile birlikte ayarlamalılar,
- Aşırı sıcaklarda bol sıvı tüketilmesi gerekir,
- Sabahları yataktan aniden kalkmamalı yataktan doğrularak bir müddet oturmalı halsizlik ve baş dönmesi yoksa o zaman yataktan inmeli ve yavaş yürümeli,
- Sabahları yarım litre serin su içmeli ve kısa süreli kültür fizik hareketleri yapılabilir,
- Uzun süre ayakta kalma zorunluluğu olursa kalça adaleleri ve baldır adaleleri aralıklı çalıştırılmalı,
- Tansiyon hastalığı olmayanların tuz alımını arttırmaları tavsiye edilir,
- Gece yatarken baş altındaki yastığın 10 cm yükseltilmesi gece tansiyonun yükselmesini azalttığı gibi idrara çıkışı azaltması sebebi ile volüm eksilmesine sebep olmayacağından gündüzleri de tansiyon düşmesi önlenebilir,
- Ani tansiyon düşmeleri durumunda hastanın başı yerde ayakları 20-30 derece yukarı kaldırılarak yatması uygun olacaktır.