Oğuz ÇETİNOĞLU

Ekonomist, Araştırmacı-Yazar

ocetinoglu1@gmail.com

Doğu Türkistan’da Çin’in Barın Katliamı

05 Nisan 1990 târihinde Çin Halk Cumhuriyeti, Doğu Türkistan’ın Barın şehrinde yaşayan Türklere katliam uyguladı.

Kadim Türk yurdu Doğu Türkistan’ın Kaşgar vilâyetine bağlı Barın kasabasında, Uygur Türkleri, Çin'in imha politikasından kurtulan bir camiyi kendi imkânları ile tâmir etmek için harekete geçmişlerdi. Tâmirat Çin yetkilileri tarafından engellenmek istendi. Halk, olayı protesto etmek için mâsum bir yürüyüş düzenledi. Çin güvenlik güçleri, yürüyüşe katılanlar üzerine ateş açtı. Başlayan olaylar kısa zamanda büyüdü, bütün bir bölgeyi saran bir bağımsızlık hareketine dönüştü. Çin bu hareketi durdurmak ve bütün yurt çapına yayılmasını önlemek için 10.000’den fazla askerden oluşan özel birlikler görevlendirdi. Kaşgar'da bulunan ordu birlikleri, hava kuvvetlerinin desteği ile bölgeye sevk edildi. Doğu Türkistan halkı, ellerinde hiçbir askerî araç ve gereç bulunmamasına rağmen donanımlı Çin ordusuna karşı büyük bir mücâdele örneği sergiledi. Kısa bir süre de olsa bölge Çin hâkimiyetinden kurtarıldı. Fakat, Çin bu ayaklanmanın büyümeden ve diğer bölgelere yayılmadan durdurulması için, silâhsız ve mâsum halka, en gelişmiş silahları ile müdâhale etti. Kesintisiz hava bombardımanı ile köy ve kasabaları tamamen yok etmek pahasına bağımsızlık hareketini bastırdı. Olaylar neticesinde Çin'in vahşi yüzü bir defa daha ortaya çıkarken, geriye, tamamen yerle bir olmuş 9 köy, binlerce ölü ve yaralı kalmıştır.

Çin tarafından dış dünya ile ilişkileri tamamen kesik tutulan Doğu Türkistan'da, yukarıda anlatılan Barın olayı gibi, halkın baskı ve zulme başkaldırısı sürekli devam etmektedir. Fakat Çin’in uyguladığı politikanın etkisi ile dünya kamuoyu Doğu Türkistan halkının yaşadığı sıkıntılar, insan haklan ihlallerinden habersiz olduğu gibi, bağımsızlık için verilen mücâdelelere de ilgisiz kalmaktadır. Doğu Türkistan halkı insanca yaşama haklarını elde etmek için mücâdelesine devam etmekte, inancını sağlam tutmaktadır. Nitekim, 1990 Barın olaylarından sonra, 1995 yılı Temmuz ayında Hoten'de, 1997 yılı Şubat ayında Gulca'da büyük bağımsızlık hareketleri olmuştur.

Doğu Türkistan’da kalıcı bir barışın tesis edilmesi için insanların hür yaşaması ve insan hak ve hukukuna tam anlamı ile uyulması şarttır. Yeryüzünde devam eden bütün savaşların ve sebep olduğu acıların en kısa zamanda bitmesi, bu şarta bağlıdır.