Zaman değerin, değer hayatın hazinesidir. Zaman insanın sürekli sınandığı, imtihan alanıdır. Değeri değersizlik olan insanın elinde, zaman değerini, hayat anlamını yitirir. Zaman değer kaynağı olduğu kadar, değersizlik kaynağı da olur. Değerin yalnızca fiziksel boyutunun, önem kazandığı bir dünyada, kültürel alan derinliğini yitirir. Kültürel alandaki yoksulluk, fiziksel alandaki zenginlikle giderilmeye çalışılır. Tüketim yarışı, değersizlik yarışına dönüşür.
*
Değersizliğin değer olmasıyla hayat, kültürsüzlüğün yayıldığı, yalınlığın küçümsendiği, gösteriş tüketiminin özendirildiği bir yarış alanına dönüşür. Seküler hayatın her alanında, mutluluğa giden yolun, kazanma yarışından geçtiği, zamanın kazanma zamanı olduğu, kazanmak için hiçbir sınırın olmadığı vurgulanır. Bunun için, dünyada sürekli tekrarlanan spor karşılaşmaları, büyük bir kesim tarafından, bir üstün gelme yarışından daha çok, bir kazanma savaşı olarak görülür.
*
Tüketimin çekiciliğini artırmak için, zaman içinde bir sonraki dönemde, yapılan tüketimin, bir önceki dönemde yapılan tüketimden, daha kazançlı olduğu yanılgısı, değişmez bir gerçek olarak sunulmaktadır. Zamanın geri dönüşü söz konusu olmayan, sürekli bir iyileşme ve kusursuzlaşma süreci olduğu herkese kabul ettirilmiştir. Geçmişin değerlerine karşı, geleceğin değerleri kutsallaştırılmıştır. Zaman içinde ilerlemeye olan inanç, inançsızlığa dönüşmüştür.
*
Yüzyıllarca doğrusal gelişmeye olan güven, savaşlar, depremler, yağmurlar ve su baskınlarıyla büyük ölçüde sarsılmıştır. Hayat Hegel ve Marx’ın öngördüğü bağlamda tez, antitez ve sentez sürecinde, günden güne daha iyiye giderek gelişmiyor. Bütün insanlığın gelecek hakkında bildiği tek şey, Huxley’in vurguladığı gibi: “Kesin olarak” bilinmediğidir. Kimsenin geleceği kesin olarak bilmesi mümkün değildir. Geleceğin gücü bilinmezliğinden kaynaklanmaktadır.
*
Zamanın sonu, hayatın sonudur. Zamanın değersizleşmesi, hayatın değersizleşmesidir. Değersizleşen hayata değer kazandırmak için, hayatın sonunun insanın sonunun olmadığının bilincinde olmak gerekir. Hayatın sonunun nerede, ne zaman geleceğinin bilinmediği için, herkes her zaman her yerde hayatının sonunu beklemelidir. O zaman insan gibi, hayat da hem değer, hem de anlam kazanır. Zaman da başladığı noktaya dönerek, çevrimini tamamlar.
*
Zamanın donduğu yerde, yalnızca hayatın değil, tarihin de sonu gelmiştir. Artık ne iyilikleri özendirilebilir ne kötülüler önlenebilir. Hayatın antitezi olmadığı gibi, tekrarı da yoktur. Hayat zor ve karmaşıktır, doğrusal olmaktan daha çok, dairesel bir gelişme gösterir. Zamanın labirentlerinde insan düşe kalka ilerler, sonunda tek olan çıkış kapısını bulur. O tek kapı, karanlıktan aydınlığa, ölümlülükten ölümsüzlüğe geçiş kapısıdır.
*
Dünyada zamanın kime yakın, kime uzak olduğunu, kimse bilmez. Hayatın akışında geçip giden, zamandan önce insandır.
*
Zaman kapıyı çaldığında, insan hazır olmalıdır. Zamana direnilmez, zamana kurşun atılmaz, zamana kılıç çekilmez.
*
Gelecek zamanda aranır, zamanda bulunur. Zamana verilen değer, insana verilen değerdir.