Dr. Metin Eriş Bey’in Başkanı olduğu KÜLTÜR KONSEYİ’nin tertip ettiği Mehmet TURGUT’u Anma Toplantısında Yaptığım Konuşma: (26 Eylül 2019 Perşembe, İstanbul Ticaret Odası Merkez Binası)
(BİRİNCİ BÖLÜM)
MEHMET TURGUT’un Hayat Hikâyesi:
1929 yılında Kilis’e bağlı Gökmusa Köyü’nde doğdu. İlkokulu Lohan Köyü’nde ve Kilis’te okudu. Kilis Ortaokulu’nu ve Yozgat Lisesi’ni bitirdi. Sümerbank’tan burs alarak okuduğu İstanbul Teknik Üniversitesi’nden 1951 yılında makine yüksek mühendisi olarak mezun oldu. Burs ile ilgili mecburî hizmetini Sümerbank Mensucat Fabrikası’nda ve Elektrik İşleri Etüd İdaresi’nde tamamladı.
1957 yılında Ankara’da okul ve ideal arkadaşı inşaat yüksek mühendisi İdris Yamantürk ile birlikte inşaat ve tesisat malzemeleri satan bir mağaza açarak ticarete atıldı. Bu iş devam ederken yine Ankara’da proje çizim bürosu açtı.
1961 yılında Adalet Partisi kurucuları arasında yer aldı. Partinin Genel İdare Kurulu Üyeliğine seçildi, Genel Başkan Yardımcılığı görevini üstlendi. 1961-1965 döneminde Afyon, 1965-1969, 1969-1973 ve 1973-1977 dönemlerinde Bursa Milletvekili olarak TBMM üyeliği yaptı. Suat Hayri Ürgüplü Kabinesi’nde 1964-1965 yıllarında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Süleyman Demirel Kabinesi’nde, 1965-1969 yıllarında Sanayi Bakanı oldu.
1977 yılında politikadan ayrılarak serbest hayata döndü. 12 Eylül 1980 Askerî Harekâtı’ndan sonra kurulan Bülent Ulusu Hükümeti’nde tekrar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na getirildi. Bu görevi, Kasım 1981’den Aralık 1983’e kadar devam etti.
1983-1987 yılları arasında özel sektörde üst düzey yönetici olarak çalıştı. 1987-1990 yılları arasında, devlet katındaki hizmetlerini, Türkiye İş Bankası Yönetim Kurulu Başkanı olarak tamamladı. Sonraki çalışma hayatı, özel sektör şirketlerinde Yönetim Kurulu Başkanı olarak devam etti.
2 Temmuz 2009 tarihinde Ankara'da vefat etti.
***
Mehmet Turgut, altı toprak, üstü toprak olan bir evde doğdu.
Kayın birâderi Sosyolog Dr. Turhan Yörükân’ın ifâdesiyle kendini gerçekleştiren bir insandı. Siyâsetin kaygan zemininde dürüst, ahlâklı ve âdil bir insan olarak hizmet etti. Adı hiçbir dedikoduya, şâibeli işlere karışmadı. Bütün bunlarla birlikte ve çok daha önemlisi, bütün Türkiye’ye örnek oldu, kendisi gibi örnek insanlar yetişmesine vesile oldu.
Mekânı cennet olsun, Kabri nurlarla dolsun.
İnsanlarımızın ekseriyeti Mehmet Turgut’u, milletvekili ve Sanayi Bakanı olarak hatırlar. Biraz daha yakından tanıma fırsatı bulanlar O’nun dirâyetli bir devlet adamı, eşine ender rastlanacak ölçüde dürüst bir siyâset adamı olarak bilirler.
O’nu çok daha yakından tanıyanlar bilirler: Mehmet Turgut, gönlü vatan ve millet aşkıyla dolu bir fikir adamıdır.
Bu toplantıda, bana verilen vazife gereğince Mehmet Turgut’un fikir adamlığı yönünü anlatmaya, hatırlatmaya çalışacağım. O’nun fikir adamlığı yönü; konuşmaları ve sohbetleriyle, gazetelerde tefrika hâlinde yayınlanan makaleleri ve daha çok da kitaplarıyla kamuoyuna yansımıştır. Bu sebeple kitaplarından aldığım notlardan faydalanacağım. 21 adet kitabın çok yüksek fikir hâmulesini hatırlamanıza yardımcı olmaya çalışacağım:
1-SU TÜRBİNLERİ VE SANTRAL BİNALARI
1954 yılında basılan bu eseri bulmak maalesef mümkün olamadı.
2-KALKINMA VE BEŞ YILLIK PLAN
1964 yılında basılan bu eseri bulmak da maalesef mümkün olamadı.
3-DOSTLUĞA DÂİR
1966 yılında yayınlanan 92 sayfalık kitapta; Mehmet Turgut’un 1960-1962 yıllarında, politikanın eşiğinde iken yazıp muhtelif dergi ve gazetelerde yayınlanan 22 adet makalesi bulunuyor.
Makalelerde; insanlıkta ve siyasette üstünlüğün dürüstlükle sağlanacağı, vatan sevgisinin ve millete bağlılığın şart olduğu belirtiliyor, ülkemizin içerisinde bulunduğu şartlar örneklerle anlatılıyor ve kalkınma hamlesinin kapsamı ve hedefi hakkında görüşler ileri sürülüyor.
4-TAŞKENT’E DOĞRU
Mehmet Turgut’un gönül dünyasının zengin duygularını yansıtan bu eser 1969 yılında 207 sayfa olarak yayınlandı. Sanayi ve Teknoloji Bakanı sıfatıyla Mehmet Turgut’un, dönemin Başbakanı Süleyman Demirel başkanlığındaki heyetle birlikte; Moskova, Leningrad, Kiev, Taşkent, Semerkant ve Bakü gibi büyük şehirlere yaptığı seyahat intibalarını anlatmaktadır. Eserin adından da anlaşılacağı üzere ağırlık, Özbekistan’ın başşehri Taşkent’e verilmiştir.
Mehmet Turgut eserinde yalnızca intibalarını yazmakla kalmamış; antikomünist bir Türk milliyetçisi olarak, gerek Çarlık Rusya’sı gerekse Sovyetler Birliği döneminde; Moskova’nın sömürgen yönetimi altında soydaşlarımızın yaşadığı çileleri, içler acısı hayatlarını gözler önüne sermiştir.
5-TÜRKİYE’NİN GELECEĞİ
1971 yılında Ankara’da yayınlanan eser 393 sayfadır.
8 sayfalık önsöz bölümünde yazar, üzerinde yaşadığımız vatanımızın milat öncesinden günümüze kadar olan târihini özetledikten (Kitabın yazıldığı târihe göre) ‘Cumhuriyetin yaklaşık olarak ellinci yılında genç neslin ideali ne olmalıydı?’ Diye soruyor ve cevabını veriyor.
Yapılması gerekenler araştırılırken; devlette idarî prensipler ve ekonomik yapı, Liberalizm, Sosyalizm, Komünizm, Nazizm, Faşizm ve milliyetçilik akımları, lider ve ekip münâsebetleri, politikada ahlâk, cesâret ve yalan kavramları, kalkınmada halk, özel teşebbüs ve yabancı sermâye konuları üzerinde duruluyor.
(DEVAM EDECEK)