Surlar içinde Lala Mustafa Paşa Camii’nin karşısında bulunan Namık Kemal Zindanı ve Müzesi, Mağusa’da bulunan ziyaret edilmeye değer tarihi eserlerden biridir.
Venedik Sarayı’nın kalıntıları üzerine Osmanlı Döneminde kurulan iki katlı dikdörtgen şeklindeki bu zindan, kesme taştan yapılmıştır. Tek olan hücrenin kapısı Venedik Sarayı’nın avlusuna açılmaktadır. Üst kattaki dikdörtgen planlı odanın önünde bir sahın bulunmaktadır. Tek mekandan oluşan alt katın, Venedik Sarayı avlusuna açılan bir kapısı ve demir parmaklıklı bir penceresi vardır. Ust kısma dik taşlı bir merdivenle çıkılmakta, iki penceresi olan bu odada Namık Kemal ile ilgili belgeler sergilenmektedir.
Tanzimat edebiyatının meşhur gazeteci, siyasetçi, şâir ve yazarı olan Namık Kemal, 21 Aralık 1840′ta Tekirdağ’da doğdu. Bütün yazılarında gelişme, vatanseverlik, hürriyet, meşrutiyet, siyâsî bağımsızlık, Osmanlıcılık, İslamcılık, maârif, iktisat, kahramanlık gibi sosyal konular üzerinde durdu. Vatan, millet, milliyet, hürriyet kelimelerini, bugünkü, Fransız ihtilâlinden doğmuş mânâlarıyla ilk defa kullandı. Tiyatroyu yeni fikirlerini yaymak için iyi bir vasıta kabul eden yazar, altı tiyatro eseri yazdı. Bunlardan en çok tutulan Vatan Yahut Silistre’de vatanseverlik temasını işledi.
Namık Kemal, 9 Nisan 1873 tarihinde İstanbul Gedik Paşa tiyatrosunda “Vatan Yahut Silistre” oyununun oynanmasından sonra 5 Nisan 1873 tarihinde Kıbrıs’a sürülmüştü. Önceleri alt kattaki zindana kapatılan şair, bir süre sonra Kıbrıs Mutasarrıfı Veyis Paşa’nın izni ile üst kata çıkarıldı. Bu binada 38 ay kalan Namık Kemal, 3 Haziran 1876 tarihinde de V. Murat tarafından affedilerek İstanbul’a geri döndü.
Osmanlı Devletinin son devresinde yaşayan Namık Kemal Tanzimat prensiplerini Osmanlı Devleti’nin kurtuluşu olarak gören Batı kültürü hayranı Şinâsi, Ziya Paşa gibi yazarlarla birlikte çalıştı. Heyecanlı, kavgacı mizacı, akıcı, parlak üslûbu ile, diğer Tanzimat yazarlarından daha fazla tanındı. Kendinden sonra gelen yazarları etkiledi. Şinâsi ile tanışıncaya kadar divan tarzında şiirler yazan Namık Kemal siyâsetten uzak durdu. 1889′da mutasarrıflık yaptığı Sakız Adası’nda ölen Namık Kemal, vasiyeti üzerine Bolayır’a gömüldü.
Mağusa hayatı, rahat ve verimli geçen Namık Kemal, burada serbestçe dolaşabiliyor, dışarısıyla mektuplaşabiliyor, ziyaretçilerini ağırlayabiliyordu. Roman, tiyatro, tarih ve tenkide dair birçok eserini Mağusa’da yazan sanatçı, edebî çalışmalara ayıracak en çok zamanı burada bulabildi.
Namık Kemal Zindanı ve Müzesinin onarma ve çevre düzenleme çalışmaları 1993 yılında Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Rölöve ve Restorasyon Şubesi tarafından gerçekleştirilerek ziyarete açıldı.
